Это не официальный сайт wikipedia.org 01.01.2023

Большая Ока — Википедия
Википедия

Большая Ока

Большая Ока (башк. Оло Аҡа) — село в Мечетлинском районе Башкортостана, административный центр Большеокинского сельсовета.

Село
Большая Ока
башк. Оло Аҡа
56°04′32″ с. ш. 58°12′28″ в. д.HGЯO
Страна  Россия
Субъект Федерации Башкортостан
Муниципальный район Мечетлинский
Сельское поселение Большеокинский сельсовет
История и география
Основан 1692
Первое упоминание 1692
Прежние названия Тура Ака
Часовой пояс UTC+5:00
Население
Население ↘1064[1] человека (2010)
Национальности татары, башкиры
Конфессии Мусульмане
Официальный язык башкирский, русский
Цифровые идентификаторы
Почтовый индекс 452554
Код ОКАТО 80242810001
Код ОКТМО 80642410101
Номер в ГКГН 0525481
Большая Ока на карте
Большая Ока
Большая Ока
Большая Ока на карте
Большая Ока
Большая Ока

ИсторияПравить

Из всех мишарских населенных пунктов самым ранним является д. Большая Ока. Она возникла по договору от 22 декабря 1692 г., когда мишарей припустили башкиры Кущинской волости Кызылбай Урчекин и Шункар Атикеев (Азикеев). Однако имеется другая договорная запись - от 5 июля 7199, т. е. 1691 г., которая была дана мишарям от имени только одного башкира Шункара Атикова (Атикеева). Подавляющее большинство населения составляли мишари, припущенные башкирами-вотчинниками по договорным записям 1691 г. и 1692 г. Однако они претендовали на владение землей, куда они были припущены. Поверенный мишарей мулла Вайс Даутов заявил об этом следующее: «По документам считаем себя с башкирцами Кущинской волости одновладельцами земли». Переселение мишарей на территорию северной Башкирии происходило из Касимовского ханства, где располагался город Касимов на берегу реки Ока. Видимо, село и река в Башкортостане названы в честь этой реки. Переселенцы были цокающими мишарями, однако со временем язык был утрачен. Преобладающие потомки мишарей на данный момент сокают на башкирский лад. Известные личности села - Бахтияр Канкаев (полководец Емельяна Пугачева), Хафиз бай Хабибуллин (предприниматель и меценат). В начале XX в. действовало 5 мечетей и 4 мектебе, русско-татарская школа и женское медресе «Хафизия».

ДиалектПравить

Акаларның чыгышы мишәрләр белән бәйләнгән. Авылны нигезләгән башлыкларыбыз чын мишәрчә сөйләшкән. Туйгилде бабай Янкылычев әлеге Мишкә районы Янагош авылыннан чыккан, ә Янагош халкы бүген дә саф мишәрчә аралаша. Ни гаҗәп, бүгенге Ака теле мишәр теле түгел. Мишәрләргә с, ч авазларын каты итеп әйтү хас: пытцак яки пытчак, цәй яки тчәй. Алар к, г авазларын да авызның алды белән генә әйтәләр (рус телендәге кебек), ә без тамак төбе белән каты итеп әйтәбез – ќарѓа, ќатыќ ћ.б. Әлбәттә, Ака телендә мишәрдән кергән үзенчәлекләр бик күп: шул ук й-ләштерү (еләк, емеш ћ.б.), у, ү урынына ы әйтү – быйау (буяу урынына), өй–ү алышынуы (сүләү, үрәнү), р–з (кигезү, йеткезү), л–н (сугымнык, исәннек, тәмне, йәмне), д–й (барганыйы, биргәнийе, сүләр ийе, йырлар ийе, бармагын шартлатып бейеп китәр ийе) ћ.б. Күп сүзләр мишәрдән 17 кергән (көтчөк, бездә көсөк ћ.б.). Шулай да бүгенге телебез мишәр теленнән аерылган. Бигрәк тә яңгыравы мишәрчә түгел. Мишәрдә Аканың аерылгысыз үзенчәлеге – «кый» юк. Кызганычка каршы, авыл халкы мишәрнең кем икәнен дә оныткан. Аканы төзегән мишәр бабайлар алдында гөнаћлы булып каласым килми. Мишәр телен саклап кала алмасак та, мишәр характеры, этикасы авыл халкын оештыруда, аны зур уңышларга ирештерүендә әйтеп бетергесез зур роль уйнаган. Бу ирекле ћәм көчле халыкны тарихчы Гәйнетдин Әхмәров йөз ел элек үк болай тасвирлап язган: «Мишәрләр дәү буйлы ћәм шактый матур халык. Холыклары буенча кунакчыл, киң күңелле, эшләгән эшләрендә кыю ћәм намуслы… Мишәрләр – елгыр, булдыклы, шул ук вакытта оялчан, әйткән сүзләрендә нык торучан халык» (Ахмаров Г.Н. О языке и народности мишарей. Казань. 1903. 60 бит). Бу сыйфатлар Ака халкында соңгы вакытларгача өстенлек алып килде. Кайда булган соң мишәр сөйләме? Моны аңлау өчен тагын тарихны искә төшерергә туры килә.

НаселениеПравить

Численность населения
193919591970197919892002[2]2009[2]
1891↘1612↗1659↘1389↘1227↘1201↗1239
2010[1]
↘1064

В 1795 г. в Большой Оке было 620, в 1834 г. - 998, в 1870 г. — 1548, в 1920 г. — 2541 человек (в т.ч. мишари — 1705, тептяри — 425, русские — 256, башкиры — 82, татары — 73 человека).

Национальный состав

Согласно переписи 2002 года, преобладающие национальности — татары (60 %), башкиры (27 %)[2].

Географическое положениеПравить

Расстояние до:[3]

СсылкиПравить

ПримечанияПравить

  1. ↑ 1 2 Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан  (рус.). Дата обращения: 20 августа 2014. Архивировано 20 октября 2013 года.
  2. ↑ 1 2 3 Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009
  3. ↑ Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник / Сост. Р. Ф. Хабиров. — Уфа: Белая Река, 2007. — 416 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-87691-038-7.


Источник — https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=Большая_Ока&oldid=125235012